Een gesprek met Jan Huijgen van de Eemlandhoeve over het voedsellandschap van de toekomst, integrale gebiedsontwikkeling en de kunst van het her-verbinden van stad en platteland
Door de ogen van een boer die filosofie studeerde
Jan Huijgen is geen gewone boer. Hij is een boerenzoon, ja. Opgegroeid in een klassiek systeem van dorp, familie, geloof en plicht. In een cultuur van werken, zwijgen, doorgaan. Maar tussen de geur van vers gemaaid gras zat een jongen die boeken verslond. Die met vragen liep over het leven, over zin en bestemming, over de wereld achter de horizon van het erf.
“Mijn familiecultuur zei: warken, warken, warken. Maar ik zat een boek te lezen. De dorpscultuur en de boerencultuur zag me niet zoveel op een trekker zitten. En toch stroomde het boerenbloed sterker dan ik dacht,” zegt Jan met een glimlach. Hij verloor zijn vader jong, en keerde – juist daardoor – terug naar zijn wortels van zijn voorgeslacht. Maar hij kwam niet met lege handen terug. Hij bracht iets mee van buiten.
Na zijn studies landbouw en filosofie reisde hij de wereld over en studeerde een jaar in Canada. Andere culturen leerden hem anders kijken naar landbouw. Niet alleen als productie, maar als cultuur. Als gemeenschap. Als samenleven. “Zij lieten me zien hoe voedsel verbindt. Samen eten. Samen leven. Een heel andere benadering.”
Taal als sleutel tot vernieuwing
Toen Jan terugkeerde, begon hij aan iets wat nog niemand had gedaan: een postmoderne potstal met een voorhuis om mensen te ontvangen. Daarna een bezoek aan Duitsland waar een boer het had over ‘dorffneugrundung’ – een nieuw dorpje bouwen. Een plek waar landbouw, natuur en cultuur in elkaar grijpen. “Met taal kun je nieuwe dingen benoemen. En als je iets anders benoemt, zie je het ook anders. Dan krijg je ook andere uitkomsten.” Hij beleefde het boeren zijn niet als een vaststaand feit, maar als een uitnodiging tot creatie.
Dat werd zijn missie: ont-moeting en ver-binding. Tussen boer en burger. Tussen stad en platteland. Tussen Creator en creatie. Niet alleen op papier, maar in de praktijk. Hij richtte de Eemlandhoeve op, een oaseplek in de Eemvallei, waar mensen op adem kunnen komen, kunnen leren, kunnen verwonderen. Nu in ontwikkeling tot een Buitenplaats het Eemlandgoed.
“Het mag soms schuren,” zegt hij. “De grootste boer en de breedste boer liggen hier naast elkaar zonder ruzie. We zijn allemaal onderdeel van het geheel.” De media heeft er aandacht aan besteed omdat het bijzonder is hoe twee heel verschillende boeren met elkaar omgaan.
De Eemlandhoeve als levend laboratorium
De Eemlandhoeve is geen boerderij zoals je die kent. Het is een levend laboratorium voor een nieuw voedsellandschap. Met een Observatorium en een heuse Eemvallei Voedsel Campus waar natuur, landbouw, educatie en ontmoeting samenkomen. Een plek waar kinderen leren over de seizoenen, waar chefs koken met wat er van het land komt, waar beleidsmakers stilstaan bij de grote vragen over de toekomst van ons cultuurlandschap van deze tijd.
Op deze plek klinkt iets door van de Blue Zones: plekken in de wereld waar mensen langer, gezonder en gelukkiger leven. Rust, gemeenschap, beweging, verbinding met natuur – het zijn ook de ingrediënten van de Eemlandhoeve. Daarnaast nemen boeren en burgers samen weer verantwoordelijkheid voor ons voedsellandschap door de vanhetVELD.nl beweging.
“Als ik een boom in bloei zie, dan is dat een stukje hemel op aarde. Dan raakt het me. Dat gevoel willen we hier delen. Als je oog krijgt voor de vogels, voor de seizoenen, dan kom je tot rust. Dan raak je iets kinderlijks kwijt wat we te vaak vergeten: extase, verwondering.”
Het Blue Zone Festival als “Oaseplek”
Voor Jan sluit het Blue Zone Festival hier naadloos op aan. “Het festival is zo’n oaseplek. Je vindt er dynamiek, ontmoeting, nieuwe denkers en doeners. Je komt er mensen tegen uit allerlei kringen. Dat soort verbindingen zijn essentieel. Alleen samen kunnen we werken aan nieuwe omgevingsvisies.”
Hij pleit voor her-verbinding, vooral tussen boeren en burgers. Voor Jan is dat geen romantiek, maar pure noodzaak. “We moeten het landschap terugbrengen naar de mensen. Voedsel, Omgeving, Landbouw en Gezondheid (VOLG) horen bij elkaar – en dichterbij te zijn. Niet als consumptiegoed, maar als cultuurgoed.”
Een code kraken
“We hebben samen een code te kraken,” herhaalt Jan. “Systemen beknellen. We zitten vast in oude kaders, ook financieel. Het vraagt verbeelding én samenwerking om daaruit te breken.”
Een van zijn antwoorden: nieuwe samenwerkingsvormen. VanhetVELD beweging, Coöperaties. Wederkerige systemen. Ecosystemen waar waarde terugvloeit. “Bijvoorbeeld: overwinsten terug investeren in nieuwe systemen. Nieuwe routes bedenken. Een Ex-hodus (bypass, uit-tocht) in de praktijk brengen. Verbindingen bouwen buiten de gebaande paden.”
Hij ziet de boer van de toekomst als verbinder, als educator, als landschapsbouwer. En hij ziet het publiek niet als consument, maar als voedselveranderaar.
De Eemvallei als voorbeeldregio
In de Eemvallei komen veel thema’s samen: bodemgezondheid, waterbeheer, biodiversiteit, sociale cohesie, nieuwe economie. Juist deze regio leent zich voor integrale gebiedsontwikkeling waarin landbouw niet tegenover natuur staat, maar er deel van uitmaakt. Waar voedselproductie hand in hand gaat met educatie, zorg, recreatie en cultuur.
De Buitenplaats het Eemlandgoed vervult in dit geheel een centrale rol. Als plek waar theorie en praktijk elkaar raken. Als inspiratieplek voor beleidsmakers en burgers. Als ontmoetingsplek waar we samen het voedsellandschap van morgen vormgeven.
Tot slot: van droom naar doen
“De grootste uitdaging,” zegt Jan, “is niet de techniek of de kennis. Die is er. Het is het vermogen om elkaar weer te ontmoeten. Om samen verantwoordelijkheid te nemen. Om systemen te kantelen. Dat vraagt moed. En verbeeldingskracht.”
Het Blue Zone Festival is een plek waar die verbeelding wordt aangewakkerd. Waar boeren, burgers, beleidsmakers en kunstenaars elkaar treffen. Waar verwondering leidt tot verbinding. En waar die verbinding leidt tot verandering.
Want zoals Jan zegt: “We hebben samen een code te kraken. En dat begint met elkaar weer echt te zien.”
Kijk vast mee:
www.eemlandgoed.nl
www.vanhetVELD.nl
www.eemvalleivoedselcampus.nl