De regio Utrecht behoort tot de meest innovatieve en competitieve van Europa en dat is geen toeval. De Economic Board Utrecht (EBU) kiest bewust voor een economie die gezondheid, leefomgeving en gemeenschapsvorming verbindt. Zowel Utrecht als Amersfoort hebben vorig jaar prijzen gewonnen voor leefbaarheid vanuit de Europese Unie. Met het programma Heart of Health geeft de regio richting aan een nieuw soort groei: gezond, betekenisvol en toekomstgericht. We spraken met Michiel Dijkman.
Michiel Dijkman
Een regio die gezondheid als kernwaarde kiest
Utrecht heeft zijn economische kracht georiënteerd rond twee pijlers: de gezonde mens én de gezonde leefomgeving. Michiel Dijkman somt enkele spelers op die daaraan bijdragen zoals het Prinses Máxima Centrum, het UMC, het Hubrecht Instituut en het Meander Ziekenhuis voor de medische kant, en het KNMI, RIVM, grote ingenieursbureaus en bouwbedrijven voor de leefomgeving. Samen vormen ze een krachtig ecosysteem waarin innovatie en preventie hand in hand gaan.
Die focus is niet vrijblijvend. Met het internationale predicaat “meest innovatieve regio van Europa” op zak, onderzoekt Utrecht actief hoe deze thema’s samenkomen in de praktijk – bijvoorbeeld in de Blue Zone-wijk Cartesius, waar voeding, beweging, klimaatadaptatie en sociale interactie integraal zijn meegenomen in het ontwerp. “We laten de effecten zelfs onderzoeken door de WHO. Want het gaat niet om het claimen, het gaat om het bewijzen,” aldus Michiel. “Door focus aan te brengen kunnen we ook internationaal onze positie versterken.
Grensoverschrijdend leren voor gezonde regio’s
In de regio Utrecht zoekt men dus actief verbinding met andere Europese regio’s die vooroplopen in vergelijkbare transities. We leren van steden als Kopenhagen, München en regio’s in IJsland en Veneto. Soms omdat ze op ons lijken, soms omdat ze ons juist aanvullen. Met Kopenhagen werken we bijvoorbeeld samen rondom fietsinfrastructuur, met Venetië en IJsland op het gebied van natuurinclusieve oplossingen, en met München rondom digitale innovatie in de leefomgeving.”
Die samenwerking is strategisch. Het stelt Utrecht in staat sneller te leren, oplossingen te testen én internationale zichtbaarheid op te bouwen. “We hoeven elkaar niet te overtuigen. We versterken elkaar. En dat helpt om onze regio als voorbeeld te positioneren, niet alleen nationaal, maar ook Europees.” Met een verwachte groei van 300.000 mensen tot 2040 en een opgave van 150.000 woningen is het geen overbodige luxe. “De grootste uitdaging is: hoe houd je die groei leefbaar, verbonden en gezond?”
Cartesius: blauwdruk voor de gezonde wijk
Toch is er meer nodig dan een goed plan. “We zien dat gemeenschapsvorming steeds belangrijker wordt,” zegt Dijkman. “In dorpen ontstaat dat vanzelf. In steden moet je het organiseren.” In een regio waar mensen vaak niet wonen waar ze werken, is het bouwen aan sociale structuren geen vanzelfsprekendheid. En dat raakt precies aan een van de kernprincipes van de Blue Zones: zingeving en verbinding. “Je kunt in een stad met duizenden mensen wonen en je toch eenzaam voelen. Communities zijn dus cruciaal – niet alleen fysiek, maar ook mentaal.”
De wijk Cartesius in Utrecht is een proeftuin voor de principes van de Blue Zones: een plek waar voeding, beweging, natuur, hittebestendigheid en gemeenschapsvorming samenkomen. “We claimen dat mensen hier vijf jaar langer gezond kunnen leven en laten dat onderzoeken door de WHO. Niet als PR, maar als leerproces.” Michiel ziet daarin ook het bedrijfsleven als sleutelspeler. Vitaliteit op de werkvloer, digitale balans, werkplezier – het zijn allemaal elementen die raken aan het welzijn van de mens en daarmee aan de kracht van de regio. “Het gaat erom dat mensen zin hebben in wat ze doen. Daar begint alles.”
Een nieuwe generatie en een nieuw waardesysteem
De jongere generatie kijkt anders naar werk, economie en zingeving. Via de Young Economic Board betrekt Utrecht hen actief bij het regionale beleid. “Ze brengen thema’s als stress, mentale gezondheid en balans in. Maar ze stellen ook fundamentele vragen: waarom werk ik, voor wie, en hoe wil ik bijdragen?”
Volgens Dijkman reflecteert dat op een bredere beweging: van ‘werken om te presteren’ naar ‘bijdragen aan wat ertoe doet’. “Er ontstaat een economie van relaties in plaats van transacties. Jongeren denken systeemgericht, sociaal en betekenisvol. Dat is niet idealistisch, maar meer richtinggevend. We willen bewust ruimte maken voor die stemmen. Want waar technologie en infrastructuur toegankelijk zijn, is beleving minstens zo bepalend voor een gevoel van welzijn. De jongere generatie denkt anders, handelt anders – en is een cruciale speler in de bouw van de samenleving van morgen.
Van strategie naar samenspel
Utrecht laat zien dat economie, gezondheid en samenleving geen gescheiden werelden zijn. Door heldere keuzes te maken, samenwerking te zoeken en sociale waarden centraal te stellen, ontstaat een regionale cultuur waarin mensen willen wonen, werken en bijdragen.
De kern van deze aanpak? Gemeenschap en zingeving. Niet als randvoorwaarde, maar als fundament. Heart of Health is daarmee niet alleen een beleidsprogramma, maar een verhaal dat inspireert – en uitnodigt tot meedoen.
“We bouwen aan een regio waarin mensen gezond, gelukkig en verbonden zijn. Dat lukt alleen als we het samen doen: overheid, onderwijs, ondernemers én burgers.”
Utrecht als gidsregio binnen de Blue Zone-beweging
Met programma’s als Heart of Health, voorbeelden als Cartesius, de inzet van jongeren en de samenwerking met Europese steden, positioneert de provincie Utrecht zich nadrukkelijk als gidsregio binnen de Blue Zone-beweging. Niet door te kopiëren, maar door te verbinden. Niet door alles perfect te willen doen, maar door elke dag opnieuw de vraag te stellen: “Wanneer doen we het goede?”