De provincie Utrecht is mede-initiatiefnemer van het Blue Zone Festival dat dit jaar op 15 mei in Amersfoort wordt gehouden. We spreken met gedeputeerde Rob van Muilekom over hoe de provincie werkt aan gezonde leefomgevingen.
De visie van de provincie Utrecht op Blue Zones of gezonde leefomgevingen
Rob van Muilekom: “In de provinciale Omgevingsvisie hebben we de gezonde leefomgeving verankerd. Dat houdt in dat ruimtelijke ontwikkelingen ten dienste moeten staan van gezondheid. Al het beleid van de provincie moet dus bijdragen aan een gezonde leefomgeving.”
“Het is belangrijk dat deze thematiek in de haarvaten zit bij alle bestuurders en medewerkers van de provincie. Ik zie dat iedereen het belang van gezondheid onderschrijft, maar dat wil niet zeggen dat het in onze haarvaten zit. Al is het maar omdat we ons als overheden vooral sectoraal hebben georganiseerd terwijl een gezonde leefomgeving vooral integraal werk vereist.”, aldus Van Muilekom.
Rob van Muilekom, gedeputeerde Provincie Utrecht
Herijking Omgevingsvisie biedt kansen
De provincie Utrecht is momenteel bezig met de herijking van haar Omgevingsvisie. Daarin worden de inzichten meegenomen van wat tot nu toe heeft gewerkt en wat niet. Rob van Muilekom noemt het Innovatieprogramma Gezonde Leefomgeving als voorbeeld. Dit programma werd enkele jaren geleden gestart en eindigde eind 2024. “De leringen die we uit dit programma hebben getrokken nemen we mee in de herijking van de Omgevingsvisie en richting gemeenten. Zo blijkt dat veel gemeenten wel overtuigd zijn van het belang van een gezonde leefomgeving, maar vaak nog worstelen hoe dat concreet in te vullen. Met de vele voorbeelden vanuit het Innovatieprogramma Gezonde Leefomgeving en andere provinciale initiatieven zoals het samenwerkingsprogramma Groen Groeit Mee, Biodiversiteit in Stad en Dorp, programma Gezond en Veilig, kunnen we gemeenten voeden om binnen hun mandaat de leefomgeving zo in te richten dat het de gezondheid van onze inwoners bevordert.”
Provincie als verbinder en aanjager
Rob van Muilekom ziet dat de rol van de provincie de afgelopen jaren sterker is geworden op de gezonde leefomgeving. “Onze rol als verbinder en aanjager wordt ook in de samenleving belangrijker gevonden. Vitale gemeenschappen, groene buitenruimten, brede welvaart, klimaatadaptatie, erfgoed en cultuur blijken steeds vaker ook integraal van belang voor onze maatschappij, het welzijn van mensen en daarmee ook een gezonde leefomgeving.”
Zo stimuleert de provincie bijvoorbeeld het toekomstbestendig bouwen in Utrecht, met een opgave van 140.000-150.000 woningen. Maar hoe borg je dan de kwaliteit van wonen? Van Muilekom: ”Dat doe je deels door te letten op de bouw van woningen met aandacht voor elementen als energieconsumptie, materiaalkeuze, natuurinclusief bouwen met oog voor biodiversiteit en klimaatbestendigheid.
Maar de kwaliteit van de woonomgeving gaat ook over het uitnodigen tot gezond gedrag, zoals goed bereikbare fiets- en wandelmogelijkheden, sociale ontmoetingsplekken en rustige plekken. Dat laatste doen we bijvoorbeeld door het verbinden van het stedelijk gebied en het platteland.”
Goede voorbeelden zijn belangrijk
De gedeputeerde geeft tegelijkertijd aan dat het niet de rol van de provincie is om mensen aan te spreken op gedrag. “Maar we kunnen gezond gedrag wél stimuleren door de fysieke leefomgeving daar op in te richten. Mooie voorbeelden daarvan zijn drie fieldlabs voor sport en bewegen in de provincie. Zo stond de provincie mede aan de oorsprong van initiatieven om sportparken open te stellen buiten de tijden van reguliere sport, van sportieve routes naar het buitensportgebied de Nedereindse Plas en van de inrichting van een beweegvriendelijke wijk in Vianen.
“Als provincie vinden we het ook erg belangrijk dat alle kinderen kunnen meedoen.” vervolgt Rob van Muilekom zijn verhaal. “Ook voor gezinnen met een kleine beurs. Vanuit het Jeugd, Sport en Cultuurfonds laten we ook juist die kinderen kennismaken met sport en cultuur, zodat ook zij verrijkt worden met deze aspecten van de kwaliteit van leven en de waarde van hun gezondheid. Goede voorbeelden zijn sowieso van belang om aan te tonen dat we een gezonde leefomgeving zelf in de hand hebben. Door te laten zien wat mogelijk is, inspireren we anderen om deze goede voorbeelden te volgen.”
Groen Groeit Mee: samenwerken aan een groene en gezonde leefomgeving
Van Muilekom noemt het programma Groen Groeit Mee als mooi voorbeeld. Daar is inmiddels een grote groep pactpartners, publiek en privaat, bij aangesloten. “Al die partijen delen de urgentie om meer met groen te doen in ruimtelijke ontwikkelingen die gepaard gaan met woningbouw. Groen moet daarbij geen sluitstuk zijn, maar een intrinsiek onderdeel van de gezonde leefomgeving waar de provincie uiteindelijk naar streeft. We hebben het daarom ook expliciet opgenomen in onze Omgevingsvisie. Om gemeenten en projectontwikkelaars te helpen bij het laten meegroeien van groen, hebben we een handreiking geschreven, die we ook presenteren tijdens onze workshop 'Brede welvaart in de woningbouw: Van visie naar praktijk' (Hoog Vuur, 15.00 - 16.00 uur) op het Blue Zone Festival. Waar het om gaat in Groen Groeit Mee is dat we niet willen wachten hoe dingen lopen, maar dat we aan de voorkant kenbaar maken wat nodig is.”
“Veel van wat de provincie doet heeft een preventief gezondheidseffect. Ik ben ervan overtuigd dat deze inspanningen zich op termijn terugbetalen, omdat een gezondere bevolking minder een beroep doet op de zorg”, sluit de gedeputeerde af.
Bekijk de workshop 'Brede welvaart in de woningbouw: Van visie naar praktijk' (Hoog Vuur, 15.00 - 16.00 uur) op de programmapagina: Programma | Blue Zone Festival
Interview door: Alex Sievers | Foto: Huisinga Fotografie